آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور بخش 3

آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور بخش 3

فصل دوم ـ بهداشت و درمان، تغذیه و پوشاک

ماده۱۱۷ـ در اجرای تبصره بند «ج» ماده ۳۸ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب ۱۳۹۵ و آیین نامه آن، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است با هماهنگی سازمان، مؤسسه ها را به عنوان منطقه بهداشتی تحت پوشش خدمات جامع و همگانی سلامت کشور قرار دهد. سازمان پیگیری لازم را برای تحقق این امر به عمل می آورد.

ماده۱۱۸ ـ سازمان به منظور حفظ و بهبود سلامت زندانیان، برنامه جامع خدمات بهداشتی و درمانی را به گونه ای که مداخلات زودرس درمانی، توان ¬ بخشی، آموزش بهداشت و مراقبت مداوم بهداشتی را تأمین ¬ کند، با رویکرد مشارکت زندانی و خانواده وی در تصمیم¬گیری ¬ های مربوط به درمان و سلامت و دسترسی زندانی به خدمات بهداشتی و درمانی تدوین و در مؤسسه اجرا می کند.

ماده۱۱۹ـ دستورالعمل ¬ های مربوط به استانداردهای ایمنی، بهداشت عمومی، محیط و حرفه¬ای و دیگر استانداردهای ناظر بر تأمین حق حیات، آموزش، کار و محیط ایمن و سالم، توسط سازمان و منطبق بر استانداردهای ارائه شده از سوی مراجع ¬ صلاحیت دار از جمله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و هر سال به مؤسسه ابلاغ می شود.

ماده۱۲۰ ـ کارشناسان ایمنی و بهداشت حرفه ¬ ای، بهداشت محیط، بهداشت عمومی مؤسسه حسب مورد فهرست بازبینی (چک ¬لیست) مربوط به هر بخش مؤسسه به¬ویژه اماکن شغلی را ماهانه تکمیل، اسناد آن را در مرکز نگهداری و مشکلات موجود را به رئیس مؤسسه اعلام می کند.

تبصره ـ در مؤسسه هایی که کارشناسان موضوع این ماده را در اختیار ندارند، رئیس مؤسسه با بهره گیری از خدمات مشاوره¬ای هفتگی و ماهانه از کارشناسان خارج از سازمان استفاده می کند.

ماده۱۲۱ـ به منظور کنترل و مقابله با شیوع بیماری¬های مسری و آفت¬های بهداشتی (حشرات و جوندگان موذی)، واحد بهداشت و درمان مؤسسه ضمن آموزش زندانیان و نظارت بر رعایت نظافت و پاکیزگی محیط و بهسازی سطوح، در مواقع بروز آلودگی مطابق نظر کارشناسان واحد بهداشت و درمان و دستورالعمل¬های بهداشتی از عملیات سم¬پاشی به عنوان روش مکمل مبارزه بهره می گیرد.

ماده۱۲۲ـ واحد بهداشت و درمان مؤسسه مطابق مقررات و دستورالعمل¬های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان در محیط¬های درمانی و دیگر اماکن مؤسسه، عملیات گندزدایی سطوح را با استفاده از گندزداهای مؤثر و مجاز انجام می دهد. گندزدایی سطوح و تجهیزات مراکز بهداشتی و درمانی، اتاق های عمل، آسایشگاه، آشپزخانه، آرایشگاه، سرویس¬های بهداشتی و ابزار مورد استفاده در آن ها باید در فواصل زمانی منظم، طبق دستورالعمل¬های بهداشتی انجام شود.

ماده۱۲۳ـ واحد بهداشت و درمان مؤسسه با همکاری مرکز بهداشت شهرستان و یا دانشگاه علوم پزشکی ، برنامه های ایمن سازی و واکسیناسیون زندانیان و کارکنان را برابر دستورالعمل¬ها و برنامه های ابلاغی از طریق مراکز مربوط پیگیری و اجرا می کند و در راستای پیش ¬ گیری از سرایت بیمارهای واگیر و ابتلای زندانیان به بیمارهای¬های غیر واگیر و همچنین پیش ¬ گیری و درمان سوء¬ مصرف مواد مخدر و روان گردان، محرک و الکل و کاهش آسیب¬های ناشی از آن، تدابیر لازم را اتخاذ و اجرایی می کند. امر واکسیناسیون کارکنان مؤسسه به ¬ویژه کارکنانی که در تماس مستقیم با زندانیان هستند باید به نحو مستمر در اولویت کاری واحد بهداشت و درمان مؤسسه قرار گیرد.

ماده۱۲۴ـ تراشیدن و کوتاه کردن بیش از حد متعارف موی سر و صورت زندانی بدون رضایت وی ممنوع است لیکن در جهت حفظ آراستگی و شؤون متعارف و رعایت مسائل بهداشتی، اصلاح وضع ظاهری آنان در حد متعارف با اجتناب از مدل¬های هنجارشکن الزامی است. زندانیان زن نیز وسایل پیرایش را به نحو متعارف در اختیار خواهند داشت.

ماده۱۲۵ ـ رئیس مؤسسه بر اساس مقتضیات زمانی و مکانی وسایل لازم را برای اصلاح سر و صورت زندانیان تهیه می کند .

ماده۱۲۶ ـ در هر مؤسسه باید حمام و سرویس بهداشتی مناسب و به تعداد کافی و همچنین محلی مناسب برای شست و شوی ظروف و البسه وجود داشته باشد. در همین راستا پیش بینی امکانات لازم برای پیش گیری از وقوع حوادث و رعایت مقررات ملی و دستورالعمل¬های بهداشتی ساختمان در خصوص تعداد واحدهای حمام، توالت و دستشویی در طراحی و ساخت مؤسسه ها ضروری است.

ماده۱۲۷ـ نظافت روزانه آشپزخانه، سالن غذاخوری، نمازخانه، کارگاه ¬ ها، بخش ¬ های فرهنگی، حمام، سرویس های بهداشتی، آرایشگاه، کف و دیوار راهروها، اتاق ¬ ها و حیاط، هواخوری زندانیان و دیگر قسمت های داخل اندرزگاه ¬ ها و سالن ها و زیر تخت ¬ ها و شست و شو و خشک کردن ظروف و لوازم با برنامه ریزی و نظارت منظم مسؤولان و بدون هر گونه تبعیض، بر عهده زندانیان است.

تبصره ـ به منظور رعایت نکات بهداشتی استفاده از کفه تخت بصورت چوبی و نئوپانی ممنوع می باشد و صرفاً استفاده از تخت های کاملاً فلزی و قابل شست ¬و شو مجاز است.

ماده۱۲۸ ـ دسترسی به آب شرب سالم برابر استانداردهای بهداشتی حق زندانی بوده و سازمان مکلف به تأمین آن در هر مؤسسه است. آب شرب مؤسسه هایی که در محدوده دسترسی به شبکه های توزیع آب شهری قرار دارد باید از این طریق تأمین شود. در مؤسسه های برخوردار از منابع اختصاصی تأمین آب، واحد بهداشت و درمان مؤسسه به صورت دوره¬ای و مستمر آزمایش¬های لازم را در خصوص سلامت آب مصرفی طبق دستورالعمل سازمانی و از طریق مراکز بهداشتی مربوط انجام می دهد و بر این امر نظارت و تأیید یه های قانونی را اخذ می کند.

ماده۱۲۹ـ در مؤسسه باید آب گرم کافی جهت استحمام و شست و شو در اختیار زندانیان قرار گیرد.

ماده۱۳۰ ـ در شهرهایی که شبکه جمع¬آوری فاضلاب شهری برقرار شده است، فاضلاب مؤسسه باید با تمهیدات لازم به فاضلاب شهری متصل شود. در صورت عدم اتصال مؤسسه به شبکه جمع¬آوری فاضلاب شهری، رئیس مؤسسه مکلف است برای دفع بهداشتی فاضلاب با نظارت واحد بهداشت و درمان و مطابق قوانین و مقررات حاکم، تمهیدات لازم را اتخاذ کند.

ماده۱۳۱ـ در کارگاه ها و اماکنی که زندانیان در آن به کار اشتغال دارند، باید ملاحظات ایمنی و بهداشت حرفه ای مطابق با قوانین و مقررات به عمل آید.

ماده۱۳۲ـ در مؤسسه ها واحد رخت¬شویی (خشک¬شویی) با ظرفیت مناسب برای شست و شوی پتو، ملحفه و لباس زندانیان راه اندازی می شود و در غیر این ¬صورت، با انعقاد قرارداد مطابق مقررات حاکم، این امر به بخش خصوصی معتمد واگذار می شود. ملحفه زندانیان حداقل هر پانزده روز یک بار و پتوی آنان حداقل هر سه ماه یک بار شست و شو و تحویل می شود. در واحد تشخیص، پتو و ملحفه در هر بار تحویل و عودت شست¬و شو خواهد شد.

ماده۱۳۳ـ گرما و خنکی مورد نیاز محیط سالن ها و اتاق¬ها از طریق سیستم¬های مرکزی دارای استاندارد و ایمن و مطابق با اصول بهداشتی، تأمین و متناسب با فصول مختلف سال و شرایط اقلیمی هر یک از این سیستم¬ها به کار گرفته می شود.

ماده۱۳۴ـ با هدف حفظ بهداشت و پیش ¬ گیری از ابتلای به بیماری¬ها، با رعایت مسائل ایمنی و امنیتی در قسمت¬های مورد نیاز مؤسسه دستگاه تهویه هوا بر اساس استانداردها و مقررات ملی ساختمان نصب می شود.

ماده۱۳۵ ـ زباله¬ های جمع ¬آوری¬ شده از اندرزگاه¬ ها، سالن ها، کارگاه¬ ها و محوطه مؤسسه باید به فوریت و حداکثر ظرف بیست و چهار ساعت، تفکیک و زباله های غیر قابل بازیافت، جهت دفع نهایی به خارج از مؤسسه انتقال داده شود. زباله¬های عفونی مراکز درمانی مؤسسه ها با رعایت اصول بهداشت و احتیاط¬های لازم مطابق با دستورالعمل¬های بهداشتی دفتر بهداشت و درمان سازمان و آیین نـامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها مصوب ۱۳۸۴ به صورت جداگانه جمع¬آوری و دفع می شود.

ماده۱۳۶ ـ نیازمندی¬ های درمانی و بهداشتی زندانیان بیمار تا حد امکان توسط واحد بهداشت و درمان مؤسسه تأمین می شود تا ضرورتی به انتقال زندانیان به خارج از مؤسسه نباشد.

ماده۱۳۷ـ خروج زندانی از مؤسسه برای درمان و معالجه با تأیید رئیس واحد بهداشت و درمان و موافقت قاضی اجرا و رئیس مؤسسه صورت می گیرد. در موارد فوری (اورژانسی)، زندانیان بیمار به دستور مسؤول واحد بهداشت و درمان و اجازه رئیس مؤسسه یا جانشین آن ها به بیمارستان و مراکز درمانی خارج از مؤسسه انتقال می¬یابند و موضوع در اسرع وقت به قاضی اجرا و مرجع بازداشت کننده اطلاع داده می شود تا مطابق قانون آیین دادرسی کیفری اقدام کند.

ماده۱۳۸ ـ واحد بهداشت و درمان مؤسسه موظف است از زندانیان تازه¬وارد در بخش تشخیص معاینه کامل به عمل آورده و در صورت نیاز نسبت به درمان و یا معرفی زندانی به مراکز درمانی دیگر اقدام کند. تمام اقدام های درمانی و پزشکی باید در پرونده درمانی و پزشکی زندانی درج شود.

ماده۱۳۹ـ نیازسنجی و اعلام تجهیزات بهداشتی و پزشکی و نیروی انسانی متخصص مربوط، حداقل هر شش ماه یک¬ نوبت بر اساس استانداردها و دستورالعمل¬های وزارت بهداشت و برنامه های ابلاغی سازمان بر عهده واحد بهداشت و درمان مؤسسه است.

تبصره۱ـ در مؤسسه های دارای کمتر از پانصد نفر زندانی، حضور شبانه روزی یک نفر پرستار و یا بهیار الزامی است و حسب نیاز، یک نفر پزشک نیز به صورت ساعتی در ایامی از هفته حضور می یابد.

تبصره۲ـ در مؤسسه های دارای بیش از پانصد تا سه¬هزار نفر زندانی، حضور روزانه پزشک مستقر، در ساعات اداری و در مؤسسه های دارای بیش از سه¬هزار نفر زندانی، حضور پزشکان به صورت شبانه روزی در سه شیفت الزامی است .

تبصره۳ـ در تمام مؤسسه های کیفری، حسب نتایج نیازسنجی به عمل آمده، حضور پزشکان متخصص به صورت ساعتی در ایامی از هفته الزامی است.

ماده۱۴۰ـ زندانی به محض احساس کسالت، جریان را به مأمور مراقب یا مسوول سالن اطلاع داده و با اخذ معرفی نامه به بهداری مؤسسه اعزام و پس از معاینه و با لحاظ کردن محتویات پرونده درمانی، دارو، خدمات و دستور های لازم پزشکی را دریافت می کند. شرح حال بیمار و دستور پزشک در سوابق مربوط ثبت و ضبط می شود و روند درمان وی و دسترسی به داروی مورد نیاز تا بهبودی از سوی بهداری پیگیری می شود.

ماده۱۴۱ـ مصرف دارو در مؤسسه تنها باید با تجویز پزشک و تحت نظارت پرستار و یا مسؤول واحد بهداشت و درمان مؤسسه باشد. زندانیانی که هنگام ورود دارو یا نسخه تجویز شده توسط پزشک به همراه دارند، ادامه مصرف و یا تهیه داروی آنان باید به تأیید پزشک مؤسسه برسد. داروهای حیاتی همراه بیماران قلبی، دیابتی، فشار خون بالا و مبتلا به آسم و دیگر بیماری¬های خطرناک به تشخیص پزشک مؤسسه باید بلافاصله هنگام ورود زندانی به مؤسسه در اختیار وی قرار گیرد.

تبصره ـ عدم تحویل داروهای مورد نیاز و بروز آسیب بدنی، حسب مورد موجب مسؤولیت مدنی،کیفری و تخلف اداری مسؤولین مربوطه خواهد بود.

ماده۱۴۲ـ دفتر بهداشت و درمان سازمان مکلف است محدودیت داروهای خاص و حساس که تنها در واحد بهداشت و درمان مؤسسه مصرف می شود و در اختیار زندانیان قرار می گیرد را مشخص و به مؤسسه ها ابلاغ کند.

ماده۱۴۳ـ نگهداری دارو در آسایشگاه ممنوع است مگر در موارد تجویز و تشخیص پزشک و تأیید واحد بهداشت و درمان مؤسسه.

ماده۱۴۴ـ کارکنان واحد بهداشت و درمان مؤسسه مکلف¬اند با همکاری پزشک، روان¬پزشک یا روان-شناس، ضمن مطالعه و بررسی دقیق پرونده بالینی و شخصیتی زندانیان و بررسی ناسازگاری و ناهنجاری¬های روانی آنان، مراتب را از طریق رئیس واحد بهداشت و درمان به رئیس مؤسسه اعلام کنند تا در راستای درمان یا اتخاذ تصمیم قضایی، حسب مورد مراتب به مراجع مربوط گزارش شود.

ماده۱۴۵ ـ زندانیانی که اقدام به هر نوع اعتصاب نموده باشند، با نظر رئیس مؤسسه فوراً از سایر زندانیان جداسازی گردیده و ضمن گزارش فوری مراتب به قاضی اجرا، واحد بهداشت و درمان مؤسسه به منظور بررسی و حفظ وضعیت سلامت جسمی و روانی و اقدامات ضروری پزشکی و روانشناسی، مطابق دستورالعمل مربوط دفتر بهداشت و درمان سازمان، آنان را تحت نظر قرار می¬دهند.

ماده۱۴۶ ـ زندانی مبتلا به بیماری¬های روانی، واگیردار و پرخطر باید با لحاظ نظر پزشک متخصص و سیاست¬های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا بهبودی کامل و رفع حالت پرخطر به صورت جداگانه نگهداری و معالجه شود.

ماده۱۴۷ـ سازمان با انعقاد قرارداد با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و یا مؤسسه های درمانی و بیمه ای دولتی یا خصوصی، زندانیان را تحت پوشش خدمات بیمه درمانی قرار می دهد. همچنین سازمان در اجرای تبصره بند «ج» ماده ۳۸ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور، با همکاری سازمان بیمه سلامت ایران، ارائه خدمات بیمه سلامت رایگان را برای زندانیان و خانواده آن ها پیگیری و به انجام می¬رساند.

ماده۱۴۸ ـ تأمین هزینه معاینه و در صورت نیاز معالجه زندانیان بیمار بر عهده مؤسسه است. هزینه درمان عوارض و بیماری¬های سابق بر معرفی فرد به مؤسسه که مطابق نظر پزشک، ضرورت و فوریت درمان ندارد و یا در اثر تقصیر ناشی شده است، حسب مورد بر عهده زندانی یا مقصر است که مطابق حکم مقرر در ماده ۴۶ این آیین نـامه دریافت می شود. در هر حال، تأمین هزینه درمان زندانی بی ¬بضاعت با احراز عسر و حرج وی در تأمین هزینه درمان از سوی مددکاری اجتماعی بر عهده مؤسسه است.

ماده۱۴۹ـ واحد بهداشت و درمان موظف است به صورت دائمی و روزانه تمام متهمان بازداشتی و زندانیان مؤسسه را از حیث بیماریابی و مداوا مورد بررسی و پایش قرار دهد. مسؤول این واحد که از میان پزشکان و در صورت عدم امکان، از میان پرستاران انتخاب می شود، مکلف است هر روز اول وقت اداری با تمام زندانیان بیمار بستری در مراکز درمانی مؤسسه ملاقات کرده و پس از اطلاع از وضعیت آنان و حصول اطمینان از حسن مراقبت پزشکان و پرستاران، بر امر معالجه و تغذیه صحیح بیماران نظارت کامل و مستمر داشته باشد.

ماده۱۵۰ ـ مسؤول واحد بهداشت و درمان مؤسسه وضعیت زندانیان بیمار که جهت ادامه درمان به مراکز درمانی خارج از مؤسسه اعزام و بستری شده اند را حسب نوع بیماری و وضعیت بیمار در مواعد زمانی مشخص رصد می کند و پس از حصول اطمینان از حسن مراقبت پزشکان و پرستاران، مراتب را به رئیس مؤسسه گزارش می کند تا در صورت لزوم اقدام مقتضی صورت گیرد.

ماده۱۵۱ـ سازمان باید تا حد امکان و با هدف بازتوانی و بازسازگاری و تغییر الگوی رفتار مجرمان و به¬ ویژه مجرمان دارای سابقه‏ کیفری، به صورت تمام¬وقت یا پاره¬وقت خدمات مشاوره¬ای و تخصصی روان¬شناسی و روان پزشکی را به این زندانیان ارائه کند.

ماده۱۵۲ـ رئیس مؤسسه از طریق مددکار اجتماعی، مراتب فوت زندانی را به خانواده وی اطلاع و به پزشکی قانونی، قاضی اجرا و مرجع قضایی مربوط گزارش می کند. جسد پس از انجام مراحل قانونی و دستور مرجع قضایی دارای¬صلاحیت ، تحویل پزشکی قانونی می شود و فهرست لوازم شخصی متوفی صورت جلسه و به خانواده وی تحویل می شود. در صورت فقدان خانواده یا امتناع آن ها از تحویل، مراتب صورت جلسه و برابر دستور مرجع قضایی اقدام می شود.

تبصره ـ مدیرکل زندان های استان در اسرع وقت گزارش فوت اتباع خارجه را جهت انعکاس به وزارت امور خارجه، نزد معاونت قضایی و اجرای احکام سازمان ارسال می کند.

ماده۱۵۳ـ برنامه غذایی زندانیان به تناسب فصل های سال، توسط مدیرکل هر استان و بر اساس دستورالعمل های تغذیه صادره از سوی دفتر بهداشت و درمان سازمان تصویب و به مؤسسه ها ابلاغ می شود. مؤسسه تحت نظارت مسؤول واحد بهداشت و درمان و بر اساس برنامه تنظیمی نسبت به تأمین اعتبار و تهیه و تحویل مواد اولیه مرغوب و دارای کیفیت اقدام می کند. مدیران کل استان ها باید با توجه به شرایط و اوضاع اقلیمی هر محل نسبت به تغییر برنامه غذایی در محدوده اعتبار و برنامه مصوب اقدام کنند.

تبصره ـ تغذیه مددجویان کانون با جلب نظر کارشناس و متناسب با سن رشد، مورد توجه قرار می گیرد و برنامه غذایی علاوه بر سه وعده اصلی باید شامل دو میان¬وعده در هر شبانه¬روز متناسب با نیازهای خاص دوران رشد باشد.

ماده۱۵۴ـ نوع غذا برای تمام زندانیان و کارکنان هر مؤسسه به صورت یکسان و مطابق با کمیت، کیفیت و تنوع مصوب، طبخ و توزیع می شود. بر اساس برنامه های غذایی مصوب و متناسب با شرایط آب و هوایی هر محل، در سه وعده صبحانه، ناهار و شام تغذیه لازم که دارای کالری و ویتامین های کافی باشد با چای و آب آشامیدنی سالم در اختیار زندانیان گذاشته می شود. در هر هفته حداقل دو بار به زندانیان میوه، سبزیجات، لبنیات و غذای با گوشت داده می شود. در این راستا وسایل و تجهیزات لازم برای جلوگیری از فساد مواد اولیه خواربار و تنظیف ظروف و محوطه آشپزخانه تهیه و تدارک می شود. زندانی بیمار طبق برنامه و نظر پزشک معالج با تأیید بهداری مؤسسه در مدت تعیین¬شده از رژیم غذایی خاص استفاده می کند.

ماده۱۵۵ ـ برنامه روزانه زندانیان و برنامه غذایی آنان در ماه مبارک رمضان از سوی اداره کل زندان های استان و با هماهنگی سازمان اعلام می شود. مقررات مربوط به ماه مبارک رمضان حسب مورد با تأیید واحد اصلاح و تربیت و یا پزشک مؤسسه شامل اقلیت¬های دینی، افراد بیمار و افرادی که شرعاً مکلف به روزه¬داری نیستند، نمی شود. رئیس مؤسسه در این خصوص تدابیر لازم را اتخاذ می کند.

ماده۱۵۶ ـ نظارت بر کمیت و کیفیت تجهیزات، ملزومات و مواد بهداشتی، پزشکی، دارویی و غذایی مؤسسه در تمام مراحل خرید، تهیه، نگهداری، توزیع، طبخ، مصرف و دفع پسماند بر عهده مسؤول واحد بهداشت و درمان یا کارشناس ذی¬صلاح آن مؤسسه است. این نظارت نافی نظارت¬های بازرسان معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی محل نیست.

ماده۱۵۷ـ مدیر کل زندان های هر استان و رؤسای مؤسسه های تابعه مکلفند در اختصاص امکانات و امور رفاهی به زندانیان از جمله تأمین کتابخانه، فرش، تلویزیون، یخچال، وسایل سرمایشی و گرمایشی، تجهیزات ورزشی، میوه و سبزیجات، کانون اصلاح و تربیت، بازداشتگاه ها، اندرزگاه های زنان، محکومان مالی، سیاسی و مطبوعاتی و زندانیان سالمند و یا بیمار را در اولویت قرار دهند.

ماده۱۵۸ ـ در نگهداری زندانیان زن علاوه بر رعایت ضوابط طبقه¬بندی، رعایت نکات زیر نیز الزامی است:

الف ـ مادران زندانی می¬ توانند فرزند شیرخوار خود را تا سن دو سالگی در مؤسسه نگهداری کنند. افزایش مدت مذکور تا سقف شش سال با نظر شورای طبقه¬بندی امکان¬پذیر است؛

ب ـ مددکاران اجتماعی مکلف¬ انـد با رعایت بند «الف» این ماده، ترتیب سپردن اطفال را به خانواده و در صورت عدم پذیرش خانواده، به بهزیستی یا مؤسسه های ذی¬ صلاح فراهم سازند؛

پ ـ مؤسسه مکلف به تهیه وسایل بهداشتی برای زندانیان زن و تغذیه مناسب برای مادران زندانی و اطفال همراه آنان در مؤسسه است؛

ت ـ زنان باردار، طفل شیرخوار و مادر وی تحت رژیم خاص غذایی قرار می¬گیرند.

تبصره ـ رئیس مؤسسه با همکاری سازمان های ذی¬صلاح، تمهیدات لازم را برای دایر کردن مهد کودک در مؤسسه فراهم می کند تا اطفال ۲ تا ۶ سال موضوع بند «الف» با رضایت مادر یا در صورت اقتضای مصلحت طفل در آنجا تحت آموزش متناسب قرار گیرند.

ماده۱۵۹ـ فروشگاه¬ های داخل مؤسسه، ضمن رعایت ضوابط، مقررات و دستورالعمل های ابلاغی، ملزم به عرضه تجهیزات و مواد اولیه مورد نیاز برای اشتغال زندانیان و تأمین احتیاجات ضروری آنان با ارائه فاکتور فروش به قیمت مندرج بر روی کالا و ملزم به رعایت کلیه مقررات صنفی و بهداشتی مربوط هستند. صورت ریز کالا و لوازم مجاز در فروشگاه توسط سازمان تهیه و به اداره¬ کل زندان های استان ابلاغ می شود. همچنین فهرست و قیمت اجناس فروشگاه باید در معرض دید همگان قرار گیرد.

تبصره ـ زندانیان می¬توانند شکایات خود را در خصوص قیمت اجناس، مستند به فاکتور فروش، به نماینده بازرسی یا حفاظت و اطلاعات مؤسسه یا رئیس اندرزگاه و همچنین در خصوص موضوعات بهداشتی به مسؤول واحد بهداشت و درمان مؤسسه ارائه کنند .رؤسای اداره¬¬های حفاظت و اطلاعات و بازرسی استان، رئیس مؤسسه، مسؤول واحد بهداشت و درمان و نماینده بازرسی و حفاظت و اطلاعات مؤسسه و رئیس اندرزگاه باید حسب مورد بر عملکرد فروشگاه و نوع، کیفیت و قیمت اجناس نظارت کافی و لازم را اعمال کنند و در پایان هر فصل نتیجه بازرسی ¬ ها را به مدیرکل زندان های استان گزارش کنند. این نظارت نافی بازرسی و اعمال قانون از سوی بازرسان سازمان تعزیرات حکومتی نیست.

ماده۱۶۰ ـ دائر کردن فروشگاه های مؤسسه از طریق واگذاری به بنیاد و انجمن و یا از طریق واگذاری به بخش خصوصی یا تعاونی ها، با رعایت ضوابط مربوط و اصل شفافیت و عدم انحصار، انجام می گیرد.

فصل سوم ـ اقدام های حمایتی و معاضدت قضایی

ماده۱۶۱ـ به منظور جامعه¬پذیری و بازاجتماعی شدن زندانیان، رفع مشکلات قضایی و تسهیل آزادی آنان، رفع احتیاج¬های ضروری زندانیان و خانواده آن ها و نیز تحکیم خانواده، سازمان مکلف به ارائه خدمات مددکاری(اعم از مددکاری اجتماعی و قضایی) و مشاوره روان¬شناسی به زندانیان است و در این راستا می تواند از خدمات خیرین و مؤسسه های حمایتی دولتی و غیر دولتی و مردم نهاد بهره¬مند شود.

ماده۱۶۲ـ به منظور شناسایی و حل مشکلات خانوادگی، اجتماعی و قضایی زندانیان، از میان کارکنان مؤسسه، تنها مددکاران مؤسسه می¬توانند با موافقت رئیس مؤسسه و در چارچوب مقررات حاکم، با خانواده زندانی و اصحاب پرونده ارتباط برقرار کنند. تخطی از حکم مقرر در این ماده حسب مورد موجب تعقیب اداری یا پیگرد قضایی متخلف است. انجمن، بنیاد و ستاد دیه مکلف به همکاری با مددکاران در چارچوب وظایف حمایتی آنان می باشند.

ماده۱۶۳ـ مددکاران می¬توانند با موافقت رئیس مؤسسه در محدوده مقررات با مراجعه به مراجع قضایی، سازمان¬ها و مؤسسه های دولتی و عمومی و همچنین تشکل های مردم¬نهاد در جهت انجام امور زندانیان نیازمند و خانواده آن ها اقدام کند. مراجع مذکور در حدود مقررات همکاری لازم را به عمل می آورند.

ماده۱۶۴ـ مددکار اجتماعی مؤسسه پس از اخذ اطلاعات لازم از زندانی و تشکیل پرونده، در صورت تقاضای زندانی و خانواده وی، به منظور حمایت مادی و معنوی از ایشان و کاهش آثار سوء ناشی از حبس، حسب مورد زندانی و خانواده او را به مرکز مراقبت، ستاد دیه و انجمن یا نهادهای حمایتی دیگر از قبیل کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی کشور، بنیاد مستضعفان، بنیاد برکت، هلال احمر، سازمان نظام روان¬شناسی و تشکل های مردم¬نهاد معرفی و موضوع را پیگیری می کند و نتیجه پیگیری را ضمن ابلاغ به زندانی، در سامانه مربوط ثبت می کند. اقدامات حمایتی حتی المقدور باید با حفظ احترام و محرمانگی هویت محکوم و خانواده وی انجام شود.

ماده۱۶۵ـ ستاد دیه، انجمن و بنیاد تعاون مطابق اساسنامه، آیین نـامه و دیگر ضوابط و مقررات حاکم، به زندانیان و خانواده آن ها خدمات حمایتی ارائه می¬کنند. سازمان با هدف پیش ¬ گیری از انجام کارهای موازی و در راستای بهبود عملکرد مؤسسه های موضوع این ماده، بر عملکرد ستاد، انجمن و بنیاد نظارت می کند و هماهنگی لازم را به عمل می¬آورد.

ماده۱۶۶ـ به منظور پیش ¬ گیری از انجام اقدامات حمایتی موازی، هدف¬مندتر نمودن حمایت¬ها، ایجاد شفافیت و جلب مشارکت حداکثری مردمی، سازمان مکلف است نسبت به راه اندازی «سامانه اقدامات حمایتی» مبادرت نماید. در این سامانه پس از شناسایی زندانیان نیازمند از سوی مددکار اجتماعی مؤسسه، بدون ذکر نام و مشخصات هویتی و صرفاً با یک کد یکتا، بخشی از اطلاعات پرونده الکترونیکی آن ها نظیر خلاصه موضوع پرونده، مدت حبس، روند تغییر رفتار زندانی و حمایت¬های مالی و معاضدت¬های به عمل آمده، به همراه نوع و میزان حمایت هایی که زندانی و خانواده وی نیاز دارند، ثبت و به ¬روز رسانی می¬گردد.

تبصره۱ـ پس از راه اندازی این سامانه، اقدامات حمایتی از زندانی و خانواده وی در آن ثبت می¬گردد و تنها مسیر حمایت مالی از محکومان نیازمند، از طریق این سامانه خواهد بود و ستاد دیه، انجمن و بنیاد، خدمات حمایتی خود در بستر این سامانه ارائه می نمایند. کمیته امداد امام خمینی(ره) و دیگر نهادها و سازمان های حمایتی و خیریه که به صورت محلی یا کشوری اقدام به انجام امور فوق می¬نمایند، پس از تفاهم و هماهنگی با سازمان به شیوه فوق عمل می کنند.

تبصره۲ـ در این سامانه باید اولویت¬های حمایتی با ضوابط معین و شفاف مشخص و اعلام گردد و همچنین قابلیت جستجو و دسته بندی اطلاعات (بر اساس مواردی نظیر نوع و میزان محکومیت، موضوع پرونده، مدت زمان سپری شده و باقیمانده از حبس، میزان مبلغ مورد نیاز برای آزادی زندانی، سن، جنس، وضعیت تأهل، دارا بودن فرزند یا بارداری، سوءپیشینه فرد، محل تولد، مدرک تحصیلی، عنوان شغلی و...) وجود داشته باشد. و همچنین دارای درگاه پرداخت مشارکتهای مردمی به صورت مستقیم بوده و امکان پرداخت تمام یا قسمتی از مبلغ مورد نیاز مربوط به هر زندانی فراهم باشد. پس از پرداخت هر میزان مبلغ، نتایج حمایت های انجام شده باید در سامانه نمایش داده شود به گونه ای که از دوباره کاری و بی عدالتی در تخصیص کمک ها اجتناب شود.

تبصره۳ـ بخش جداگانه ای در این سامانه را برای حمایت های مستقیم از خانواده زندانیان طراحی و بروز رسانی می¬گردد. حمایت¬های مالی و پرداخت وجه جهت کمک به معیشت خانواده زندانیان در این سامانه ثبت و از طریق این سامانه انجام می شود. در این بخش نیز بدون نام و مشخصات هویتی، اطلاعات مورد نیاز توسط مددکاران اجتماعی مؤسسه و مرکز مراقبت ثبت می¬گردد.

ماده۱۶۷ـ ا نجمن در حدود امکانات، با مؤسسه در تهیه و تأمین تجهیزات ضروری توانبخشی و مورد نیاز زندانیان بی¬بضاعت مانند دندان مصنوعی، عصا، اعضای مصنوعی، صندلی چرخ¬دار و عینک، همکاری می¬نماید.

ماده۱۶۸ـ مرکز مراقبت علاوه بر نظارت بر فعالیت¬های مددکاران اجتماعی و انجمن¬ها، اقدامات حمایتی از زندانیان آزاد شده و خانواده آن ها را از قبیل خدمات اشتغال و حرفه¬آموزی، بهداشت و درمان، مشاوره روان¬شناسی و راهنمایی، فرهنگی و تربیتی و مددکاری اجتماعی به عمل می¬آورد. سازمان در جهت ثبت و نظارت برعملکرد این مرکز و در جهت رصد مستمر افراد تحت پوشش مرکز مراقبت و ارزیابی مستمر خدمات ارائه شده به این افراد به منظور اطمینان از بازگشت این محکومان به زندگی شرافتمندانه، سامانه حمایت و مراقبت پس از خروج را راه اندازی می کند.

ماده۱۶۹ـ زندانی بیمارِ بی¬بضاعت که در وضعیت بیماری آزاد می شود و همچنین زندانی مستمند باید تا سه ماه پس از آزادی مورد حمایت انجمن قرار گیرد و چنانچه از کار¬افتاده یا ناتوان باشد، با توجه به مقررات حاکم و امکانات انجمن باید مورد حمایت قرار گیرد. انجمن و مرکز مراقبت در راستای برخورداری این افراد از خدمات سازمان¬های حمایتی دولتی و عمومی، اقدام و پیگیری لازم را به عمل می ¬آورند.

ماده۱۷۰ـ مددکار اجتماعی مؤسسه در راستای پوشش حمایتی از زندانیان، حداقل دو ماه پیش از آزادی آن ها اقدام های لازم نظیر آموزش های لازم به زندانیان در شرف آزادی، توسعه ارتباط با خانواده زندانیان، شناسایی موانع اصلی فعالیت سالم آن ها در جامعه، پیگیری تعیین حامی صلاحیت دار برای ایشان با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و روان شناختی آن ها با فعال سازی ظرفیت هایی نظیر دستگاه های مسئول، بخش خصوصی، نهادهای مردمی و خیرین برای رفع این موانع، را اجرا می کند. این واحد از زندانیان بی¬بضاعت آزاد ¬شده که قصد بازگشت به محل زندگی خود را دارند حمایت می کند. انجمن به درخواست رئیس مؤسسه هزینه عزیمت این قبیل زندانیان را به صورت تنخواه در اختیار مددکار قرار می دهد.

ماده۱۷۱ـ مرکز مراقبت در جهت بازاجتماعی شدن زندانیان آزاد شده با استفاده از ظرفیت تشکل های حمایتی مردم¬نهاد و سازمان¬های دولتی از قبیل سازمان بهزیستی کشور، مکان¬هایی را به منظور اقامت اختیاری زندانیانی که دوره حبس آن ها پایان یافته است ، پیش بینی و تمهید می کند. در مدت حضور افراد در این مکان¬ها در ادامه برنامه های اصلاحی و تربیتی مؤسسه، فنون و مهارت¬های بازسازگاری با جامعه و خودداری از ارتکاب جرم به فرد متقاضی آموزش داده می شود و اقدامات حمایتی در راستای تسهیل در پیوند فرد با اجتماع و خانواده وی انجام می گیرد.

ماده۱۷۲ـ مددکاران قضایی مؤسسه با هماهنگی و تحت نظارت واحد امور قضایی، خدمات معاضدت قضایی و مشاوره حقوقی را به طور رایگان به زندانیان ارائه می دهد. این خدمات شامل مواردی از قبیل ارائه مشاوره و ارشاد قضایی، همکاری با شورای حل اختلاف و اتخاذ تمهیدات لازم به منظور تحقق مذاکرات اصلاحی میان زندانی و شاکی، مراجعه به مراجع قضایی و مکاتبه با آنان در راستای رفع ابهامات مربوط به پرونده قضایی زندانی، آگاهی رسانی به زندانی از حقوق خود، تنظیم شکواییه، اعتراض، دادخواست و لوایح قضایی و پیگیری جهت بهره مندی زندانی از نهادهای ارفاقی و امتیازهای قانونی نظیر آزادی مشروط، نیمه¬آزادی و آزادی تحت نظارت سامانه های الکترونیکی، عفو، تعلیق اجرای مجازات و دیگر فرایندهای مربوط به دادرسی، صدور حکم و اجرای رأی است.

ماده۱۷۳ـ مرکز توسعه حل اختلاف با همکاری سازمان در مؤسسه ها به تعداد مورد نیاز شعب «شورای حل اختلاف ویژه امور زندانیان» را تشکیل می دهد. اعضای این شورا با بهره¬گیری از ظرفیت های موجود در راستای تحقق صلح و سازش بین زندانی و شاکی یا مدعی خصوصی تلاش می کنند.

فصل چهارم ـ اشتغال و حرفه ¬آموزی

ماده۱۷۴ـ به منظور توسعه برنامه های بازسازگاری، کاهش آسیب های حبس، کمک به رفع نیازهای مادی و معنوی محکومان و خانواده آن ها و خودکفایی و خوداشتغالی زندانیان، سازمان مکلف است با همکاری بنیاد تعاون، حتی المقدور امکان اشتغال تمامی زندانیان حاضر در مؤسسه های کیفری را که متقاضی اشتغال هستند، فراهم کند. در این راستا سازمان می ¬ تواند اعتبار مورد نیاز را از محل بودجه مصوب، کمک ¬ های انجمن یا درآمدهای بنیاد تعاون، کمک های مردمی و مانند آن، در چارچوب مقررات قانونی، تأمین کند و در جهت حرفه ¬ آموزی و اشتغال زندانیان به اموری که با اقتصاد بازار ارتباط مستقیم دارد (اشتغال مولد و پایدار)، متناسب با قابلیت ¬ ها و استعدادهای فردی به کار گیرد و همچنین نسبت به فراهم کردن مشوق ¬ های لازم با هدف به ¬ کارگیری و اشتغال زندانیان آزادشده و رفع موانع تولید و اشتغال برای کارآفرینانی که نسبت به ایجاد اشتغال و خودکفایی مؤسسه های کیفری سرمایه گذاری و مشارکت می ¬ کنند و نیز کارآفرینانی که زندانی هستند اقدام کند. این اقدام ¬ ها و همچنین قراردادهایی که در این راستا منعقد می شود، باید با رعایت ضوابط و مقررات و عاری از انحصار و در راستای صیانت از حقوق زندانیان باشد.

تبصره۱ـ سازمان می تواند در راستای تأمین اعتبار برنامه های موضوع این ماده و در چارچوب مقررات حاکم، با بخش خصوصی یا دولتی مشارکت کند و همچنین زندانی را برای دریافت تسهیلات بانکی به بانک معرفی نماید. همچنین بنیاد به تقاضای سازمان مکلف به تأمین کمک ¬ های مالی در راستای اجرای این ماده است.

تبصره۲ـ مستند به تبصره ماده ۲ اساسنامه بنیاد تعاون زندانیان اصلاحی ۹۸/۳/۲۸ تمامی منافع، عواید و مازاد درآمدها نسبت به هزینه ¬ های بنیاد در حال و آینده صرف اشتغال و حرفه ¬ آموزی زندانیان، ارائه خدمات فرهنگی، ورزشی و رفاهی به آنان و کمک به معیشت خانواده ¬ هایشان و آزادی زندانیان می شود. اولویت ¬ ها جهت هزینه ¬ کرد این وجوه توسط سازمان تعیین می شود.

ماده۱۷۵ ـ هر مؤسسه با هماهنگی مدیر کل زندان های آن استان، با لحاظ موارد امنیتی و حفاظتی، در سامانه اشتغال سازمان و تارنمای مؤسسه، امکانات و ظرفیت¬های موجود و توانایی ها و مهارت های زندانیان و امکان بکارگیری آنان در فرآیند اصلاحی رأی باز (اشتغال در مراکز حرفه آموزی و اشتغال و خارج از مؤسسه) و یا در کارگاه¬های واقع در زندان های بسته، نیمه¬باز، اقدام به اعلام ظرفیت¬های مؤسسه برای ایجاد زمینه اشتغال زندانیان متقاضی می¬نماید. دستگاه های اجرایی، مؤسسات و شرکت-های دولتی و عمومی، بنیاد، انجمن، مؤسسه های خیریه و بنگاه های اقتصادی می¬توانند در محدوده شرایط اعلامی مؤسسه، درخواست خود را برای راه اندازی کارگاه های موردنظر خود و به¬کارگیری گروهی یا انفرادی هر یک از زندانیان، مشتمل بر نوع شغل و میزان حقوق مدنظر، در تارنمای مؤسسه ثبت نمایند. رئیس مؤسسه پس از بررسی، نسبت به رد یا تأیید درخواست اقدام می کند و دلایل آن باید در سامانه مربوط ثبت شود.

ماده۱۷۶ـ فهرست ظرفیت ها و عناوین شغلی موجود برای زندانیان (اعم از مشاغل نشسته، کارگاهی، خویش فرما و کارفرمایی) در بخش¬های مختلف مؤسسه یا خارج از آن در سامانه ثبت و از بدو حضور زندانی در بخش تشخیص مؤسسه و یا در طول مدت حبس، به اطلاع همه زندانیان می رسد و زندانیان متقاضی، اولویت های خود را اعلام می کنند. سپس سامانه با توجه به تشخیص استعداد و مهارت و اطلاعات پرونده وضعیت زندانی و با لحاظ برنامه اصلاح و تربیت و درجه اعتباری و امکان حضور محکوم و تحقق نظارت بر وی، در هر یک از بخش¬ها، شغل متناسب برای زندانی را پیشنهاد می نماید. درخواست زندانی و پیشنهاد سامانه، در شورای طبقه بندی مؤسسه مطرح و زندانی بر اساس مصوبه شورای طبقه بندی و با رعایت مقررات، در یکی از کارگاه¬های داخل زندان نیمه باز، مراکز حرفه‏آموزی و اشتغال و یا هرگونه اشتغال (اعم از خویش فرمایی و کارفرمایی)، تحت نظارت سازمان در خارج از مؤسسه، به کار گمارده می شود. اتخاذ تصمیم در خصوص اشتغال در زندان بسته، بدون نیاز به طرح در شورای طبقه بندی، برعهده رئیس مؤسسه است.

ماده۱۷۷ـ در صورتی که براساس پرونده وضعیت، مشخص گردد که زندانی متقاضی، مهارت لازم برای اشتغال را ندارد، مؤسسه با لحاظ امتیازات و درجه اعتباری زندانی، شرایط را برای حرفه آموزی وی فراهم می کند و پس از گذراندن دوره¬های آموزشی و اخذ گواهی¬نامه مهارت فنی در رشته¬ها یا حرفه¬های ابلاغی از سوی سازمان به کار گمارده می شود. این گواهی¬نامه¬ها بدون ذکر محل تشکیل کلاس و زندانی بودن فرد صادر می شود.

ماده۱۷۸ـ زندانی می¬تواند با موافقت رئیس مؤسسه و با رعایت مقررات حاکم از جمله احترام به حقوق دیگر زندانیان، در اوقات فراغت در آسایشگاه به فعالیت¬های علمی، هنری و صنایع دستی اشتغال داشته باشد. مواد اولیه این فعالیت¬ها از طریق فروشگاه¬های مؤسسه در اختیار زندانی قرار می گیرد.

ماده۱۷۹ـ هرگاه زندانی نتواند با سرمایه خود اقدام به تهیه مواد اولیه و لوازم مربوط کند، این مواد و لوازم از طریق شرکت تعاونی کارکنان مؤسسه یا انجمن و یا بنیاد و سایر شرکت¬های خصوصی و خیریه ها، تهیه و در اختیار وی گذاشته می شود. در این صورت پس از کسر هزینه تهیه لوازم اولیه، درصدی از سود حاصل شده به عنوان سهم سرمایه مطابق با عقد مضاربه، برداشت و به حساب سرمایه گذار واریز و بقیه به حساب زندانی منظور می شود.

ماده۱۸۰ـ در جهت حمایت از فروش تولیدات زندانیان و رونق¬بخشی به این نوع فعالیت¬ها، رئیس مؤسسه می¬تواند با نظارت بنیاد در چارچوب دستورالعمل¬ مربوط، با مشارکت شرکت تعاونی کارکنان مؤسسه یا بخش خصوصی و خیریه ها و یا فروشگاه¬ های مؤسسه یا انجمن، مبادرت به فروش تولیدات کند.

تبصره ـ سازمان در راستای رعایت غبطه زندانی و اصول انصاف، شفافیت و عدم انحصار، سامانه ای را برای فروش محصولات مذکور ایجاد می نماید، به گونه ای که در دسترس عموم مردم باشد و جزئیات کالای تولیدی زندانی در آن ثبت و امکان فروش مستقیم آن به صورت شفاف فراهم گردد.

ماده۱۸۱ـ اشتغال زندانی در کارگاه¬های بخش زندان نیمه باز مؤسسه، منوط به تقاضای وی، کسب درجه اعتباری لازم و تصویب شورای طبقه بندی است.کارگاه¬های محل اشتغال این زندانیان در داخل زندان بسته یا زندان نیمه باز همان مؤسسه و محل آسایشگاه آنان در بخش نیمه باز آن مؤسسه قرار دارد. محکوم شاغل در زندان نیمه¬باز پس از خروج از آسایشگاه باید در محل کار حضور یافته و به ¬موقع مراجعت کند. وی در ساعات اشتغال حق خروج از محل کار را بدون اجازه مأمور مراقب ندارد. مسؤولان مؤسسه باید بر عملکرد زندانی و زمان ورود و خروج وی در محل کار و آسایشگاه نظارت و مراتب را به نحو مکانیزه ثبت کنند.

ماده۱۸۲ـ اشتغال زندانی در «مرکز حرفه¬ آموزی و اشتغال» یا هرگونه اشتغال در خارج از مؤسسه که تحت نظارت سازمان می باشد، منوط به کسب درجه اعتباری لازم و تصویب شورای طبقه بندی و اخذ تأمین مناسب برابر مقررات قانون آیین دادرسی کیفری توسط قاضی اجرا است. تعیین محل اشتغال، اقامت و استراحت و خوابگاه زندانی بر عهده شورای طبقه بندی است؛ عدم حضور در محل کار یا ترک آنجا و یا عدم مراجعه به خوابگاه، بدون اجازه قانونی، غیبت محسوب و به منزله فرار از زندان می باشد.

تبصره ـ اشتغال محکومان در نظام نیمه ¬ آزادی نیز می¬تواند مطابق شرایط مقرر در دادنامه و تحت نظارت مراکز نیمه¬آزادی در مراکز حرفه¬ آموزی و اشتغال و یا خارج از مؤسسه که تحت نظارت سازمان است اجرا شود.

ماده۱۸۳ـ برای اشتغال زندانی در «مرکز حرفه¬ آموزی و اشتغال» یا هرگونه اشتغال در خارج از مؤسسه که تحت نظارت سازمان می باشد، زندانی باید دارای محکومیت قطعی باشد و با لحاظ درجه اعتباری کسب شده، در محکومیت های حبس درجه ۳ و کمتر از آن، حداقل یک ششم حبس، و در محکومیت های حبس تعزیری بالاتر از ۱۵ سال، حداقل سه سال از مدت حبس را تحمل کرده باشد.

تبصره۱ـ ملاک محاسبه در میزان محکومیت برای لحاظ نصاب های پیش بینی شده در این ماده، مجموع محکومیت های قطعی و لازم الاجرایی است که جهت اجرا به مؤسسه ابلاغ شده است.

تبصره۲ـ محکومان جرایم غیر عمد و محکومان مالی و همچنین محکومانی که به علت عجز از پرداخت جزای نقدی در مؤسسه به سر می برند از شرط تحمل اولیه حبس معاف می باشند.

ماده۱۸۴ـ زندانیان زیر از شرکت در فرآیند اصلاحی رأی باز، (اشتغال در مراکز حرفه ¬آموزی و اشتغال یا خروج از مؤسسه) ممنوع هستند:

الف ـ زندانیان محکوم به مجازات سالب حیات؛

ب ـ زندانیان مربوط به جرایم سرقت مسلحانه، قاچاق مسلحانه، اخلال در نظام اقتصادی کشور، تجاوز به عنف، دائر کردن مراکز فساد و فحشا، آدم¬ربایی، اسیدپاشی، جاسوسی و اقدام علیه امنیت داخلی و خارجی کشور که مجازات حبس آن ها درجه چهار و بالاتر باشد و همچنین محکومان جرایم مالی با وصف تعدد جرم، زندانیان دارای حالت خطرناک و یا سابقه کیفری مؤثر، قبل از تحمل حداقل یک سوم میزان محکومیت.

پ ـ زندانیانی که حین تحمل حبس یا در ایام مرخصی و یا به هنگام اشتغال و حرفه¬آموزی، مرتکب جرم عمدی جدید (به استثنای جرایم تعزیری درجه هفت و هشت) شوند، در نوبت اول شش ¬ماه، در نوبت دوم، یک سال و در نوبت سوم دوسال از هرگونه حرفه¬آموزی و اشتغال در خارج از زندان محروم می شوند. این محرومیت با صدور حکم برائت از بین می رود و در مورد مرتکب غیبت غیر موجه نیز اعمال می¬گردد.

تبصره ـ ممنوعیت این ماده، شامل محکومان نظام نیمه آزادی که مستلزم صدور رأی از سوی دادگاه است، نمی شود.

ماده۱۸۵ـ ضوابط نظام انگیزشی برای مشارکت فعال محکومان در امر اشتغال و همچنین نحوه محاسبه و پرداخت دستمزد روزانه با لحاظ درجه اعتباری و به تناسب درجه مهارت و کاردانی هر یک از آنان و میزان و نوع کاری که انجام می¬دهند، بر اساس دستورالعملی که به تصویب رئیس سازمان خواهد رسید، تعیین می شود. مزد زندانی شاغل در پایان هر ماه به حساب بانکی وی واریز می شود. به درخواست زندانی بخش معینی از مزد وی به حساب بانکی عائله تحت تکفل یا سرپرست آن ها و یا دیگر افراد واجب النفقه با معرفی وی واریز می شود. رئیس مؤسسه بر نحوه پرداخت دستمزد آنان نظارت مستمر دارد.

ماده۱۸۶ـ هنگام آزادی زندانی و پس از تصفیه حساب با مؤسسه، موجودی حساب زندانی به وی تحویل می شود. همچنین در صورت انتقال زندانی به مؤسسه دیگر، مطالبات او پس از تصفیه حساب کامل به محل مؤسسه جدید حواله و انتقال داده می شود.

ماده۱۸۷ـ متقاضیان به ¬کارگیری خدمات زندانی مکلف ¬اند اقدام های زیر را انجام دهند:

الف ـ بیمه کردن زندانیان شاغل در قبال حوادث ناشی از کار؛

ب ـ رعایت مقررات ایمنی، حفاظتی و بهداشتی بر اساس ضوابط و مقررات حاکم؛

پ ـ تنظیم صورت¬حساب مالی متناسب با اصول حسابداری؛

ت ـ ثبت و اعلام مستمر گزارش عملکرد، حضور و غیاب زندانی شاغل در خارج از مؤسسه به رئیس آن مؤسسه.

ماده۱۸۸ـ مسئولیت نظارت بر امور کارگاه ¬ها و مؤسسه های صنعتی، کشاورزی و خدماتی از حیث نوع و میزان تولید، کیفیت و کمیت کار، خرید و فروش و انعقاد دیگر قراردادها و مسائل فنی و تخصصی و دیگر موارد بر عهده رئیس کارگاه یا مؤسسه است.

ماده۱۸۹ـ ساعت¬ کار و استراحت زندانیان در کارگاه¬ها و مؤسسه های صنعتی، کشاورزی و خدماتی داخل یا خارج از مؤسسه با توجه به موقعیت محل و نوع و کیفیت کار، از طرف مسؤول کارگاه یا مؤسسه های صنعتی، کشاورزی و خدماتی با هماهنگی رئیس مؤسسه مطابق شیوه نامه مربوط، ت آیین نامه اجرایی قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی...